Straatsburg, woensdag 26 oktober 2005

MdV,

Slechts elf dagen scheiden ons van de parlementsverkiezingen in Azerbeidzjan. Opvallend genoeg domineren berichten over spectaculaire ontslagen en arrestaties van regeringsleden en topfiguren uit ´s lands olie-industrie Baku´s berichtgeving. De officiële verklaringen en aanklachten luiden samenzwering met de oppositie tegen het wettige gezag en corruptie.

Al met al een somber decor voor een stembusgang. Daarom verwondert het mij zeer dat de gezamenlijke ontwerpresolutie met geen woord over deze actuele gebeurtenissen rept. De oppositie wordt hier eventjes weggezet als staatsgreeppleger in spe voor de publieke opinie. En passant kan president Ilham Alijev zich opwerpen als de onkreukbare handhaver van rust en orde. Geen wonder dat ik gisteravond een groot kenner van de Azerbeidzjaanse politieke verhoudingen hoorde zuchten: "Die parlementsverkiezingen van 6 november? Verspilde tijd, verspild geld!"

Maar daarmee houdt zijn engagement met Azerbeidzjan bepaald niet op. En datzelfde geldt vanavond voor de Europese Instellingen. Elke electorale verbetering is welkom. Vandaar mijn oproep aan de Commissie en eigenlijk aan alle betrokken internationale organisaties sterk aan te dringen bij de Azerbeidjzaanse autoriteiten op een zorgvuldige registratie van alle kiezers (inktmarkering van de duim). Een voorzorgsmaatregel die president Alijev gisteren in een speech voor regionale magistraten serieus zei te overwegen. Aan stembusmanipulaties in het recente verleden immers geen gebrek. Een waarlijk nationale traditie die vandaag de dag bovendien steeds verfijndere vormen aanneemt.

MdV, het monddood maken, het marginaliseren van de democratische oppositie in Azerbeidzjan kan op termijn ernstige politieke consequenties hebben. En dat niet alleen op nationaal, maar evengoed op regionaal niveau. Repressief, autoritair optreden van het zittende regime roept een proces van politieke verharding, radicalisering bij zijn tegenkrachten op. Dat zal zich uiten in toenemende antiwesterse attitudes.

Die radicalisering zal zich daarnaast evenzeer manifesteren in  een groeiend islamistisch streven. Daarop duidt bijvoorbeeld een opinie-onderzoek van winter 2004/2005. In die peiling gaf 23,2 procent aan de idee van een islamitische staat te steunen en nog eens 28,9 procent zou een partiële invoering van het islamitisch recht (de shari´a) verwelkomen. Een veeg teken, zeker in combinatie met de momenteel strakkere islamitische regie in Teheran.

Commissie, de rijkdom aan energiebronnen van Azerbeidzjan, noch hoge woorden als democratisering en (geo)politieke stabiliteit moeten ons niet tijdelijk blindmaken voor hét fundamentele gebrek van Azerbeidzjan en zijn bevolking: de democratische rechtsstaat. Daar dient u, samen met de Raad, de machthebbers in Baku helder én regelrecht op aan te spreken. Ongeacht binnenlandse verkiezingsstrijd. En zeker wanneer tegen vooraanstaande burgers zulke zware beschuldigingen van het beramen van een staatsgreep en verduistering van openbare gelden worden ingebracht. 

Laten wij ons, kortom, vooral hoeden voor het mistige machtsspel dat president Alijev en diens blijkbaar wisselende entourage vandaag de dag opvoeren. Dat spel draait om de hebzuchtige onderlinge verdeling van de rijkelijk vloeiende oliegelden en het tegen elkaar uitspelen van oude partijkaders en reformisten. Europese distantie én waarschuwing zijn hier op zijn plaats. Tot welzijn van de Azerbeidzjaanse samenleving.