Met een wisselend gevoel van verbazing en vermaak heb ik kennis genomen van de nerveuze toonzetting van de vraag van commissievoorzitter Leinen. Hier spreekt de angst van een uitgesproken voorstander van de grondwet dat één van de meest in het oog springende vernieuwingen van deze grondwet, namelijk de komst van een Europese minister van Buitenlandse Zaken, het intergouvernementele paard van Troje zal blijken te zijn.

 

Deze minister en zijn ambtelijk apparaat, de Europese Dienst externe acties, veroorzaken nu blijkbaar ook twijfel bij de verdedigers van zijn komst. Dat is rijkelijk laat! Henry Kissinger heeft in Die Welt van vrijdag 6 mei nog eens duidelijk aangegeven dat de creatie van één telefoonnummer het gebrek aan gemeenschappelijk extern beleid niet zal oplossen. Het gaat er immers om wat er inhoudelijk gezegd zal worden, wanneer de telefoon overgaat. Ook nu weer vervalt de Europese Unie in de klassieke fout het gebrek aan politieke overeenstemming op te vangen met louter institutionele maatregelen.

 

Een eerlijke analyse van deze institutionele maatregelen laat zien dat de veelgeprezen maar bijzonder ongelukkige constructie van de dubbele hoed het institutionele evenwicht tussen de Europese instellingen verstoort. De komst van Europese minister voor Buitenlandse Zaken gaat in tegen de belangrijke stelregel dat de verschillende instellingen onafhankelijk van elkaar opereren. In artikel I-26 wordt in het zevende lid immers gesteld dat leden van de Commissie "geen instructies van enige regering, instelling, orgaan of instantie" mogen ontvangen. Deze bepaling is blijkbaar niet van toepassing voor de toekomstige vice-voorzitter van de Europese Commissie.

 

Niet alleen deze minister, maar ook de Europese Dienst extern optreden, zullen een constante bron van interinstitutionele spanningen zijn. En dan heb ik het nog niet eens over de financiering van dit ambtenarencorps en de relaties tot de nationale diplomatie. De spagaatpositie van collega Leinen is echter nog maar kinderspel in vergelijking met de atletische acrobatiek die de toekomstige minister en aanvoerder van de externe dienst aan de dag zal moeten leggen.

 

Bas Belder

Straatsburg 11 mei 2005