In het Europees Parlement worden deze weken de hoorzittingen gehouden met de kandidaten voor de nieuwe Europese Commissie. De nieuwe Commissie bestaat sinds de uitbreiding van de Europese Unie uit maar liefst 25 leden. In het verleden hadden we twintig commissarissen waarbij de vijf grootste landen elk twee posten hadden. Nu met 25 landen levert elke lidstaat een commissaris. Zo heeft Nederland mevrouw Neelie Kroes, de voormalige minister van Verkeer en Waterstaat, voorgedragen om eurocommissaris te worden. Met haar lange staat van dienst in politiek en bedrijfsleven lijkt zij de ideale kandidaat om zich met de lastige vragen over concurrentiebeleid bezig te houden.

Maar voor zij zich over die lastige vragen kan gaan buigen, moest ze in het Europees Parlement drie uur lang een reeks lastige vragen beantwoorden. Uiteraard waren via de media al veel vragen gesteld, maar daar ging mevrouw Kroes wijselijk niet op in. In het Parlement zou ze de vragen beantwoorden. Ook de vragen van parlementariërs die twijfelden aan haar integriteit. Zelfs de voorzitter van de parlementaire commissie economische zaken, de Franse socialiste mevrouw Berès, betrok van te voren via de media haar stellingen en beweerde dat de door Nederland voorgedragen kandidaat teveel belangen heeft en had om onafhankelijk te kunnen zijn.

Mevrouw Kroes was dus al geruime tijd op de hoogte van het feit dat diverse leden van het Europees Parlement twijfelden over haar geschiktheid. Om de critici de wind uit de zeilen te nemen heeft ze per september al haar functies neergelegd. En dat is een nogal grote stap voor iemand die nog niet zeker is van een benoeming. Ook kondigde Kroes aan dat ze de dossiers over ondernemingen waarbij zij bestuurder is geweest aan een collega-commissaris zou overlaten. Op deze manier hoopte zij mogelijke belangenconflicten te vermijden.

In de hoorzitting voerde Hans Blokland namens de EP-groep Onafhankelijkheid en Democratie het woord. In de eerste ronde heeft hij dan ook gevraagd welke collega-commissaris de dossiers overneemt die mevrouw Kroes niet mag doen wegens haar vroegere contacten met het bedrijfsleven. Het antwoord was niet wat we hoopten: een naam. Maar wel werd duidelijk dat er op een zorgvuldige manier via de voorzitter naar een commissaris gezocht gaat worden bij wie een dergelijke mededingingskwestie in deskundige handen is.

Een andere zorg die Blokland in de hoorzitting aan de orde bracht was de snelle groei van economieën in China en India. Voor de mensen in die landen is het gunstig dat de welvaart toeneemt en dat er ruimte is om van nieuwe verworvenheden te genieten. Voor de Europese landen is het soms bedreigend omdat er ook veel werkgelegenheid verplaatst wordt naar de Aziatische landen. De huidige commissaris van mededinging, meneer Monti, ging dan ook afgelopen jaar naar China om daar over concurrentie (en vooral eerlijke concurrentie) te praten en afspraken te maken. Voor die landen is vrije concurrentie namelijk iets nieuws, en ook met de regels zijn ze niet vertrouwd.

Blokland wilde weten of mevrouw Kroes daar ook aandacht aan zou willen geven, zodat in Nederland en de EU werkgelegenheid niet verloren gaat als gevolg van oneerlijke concurrentie door andere landen. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn wanneer deze landen de basisregels voor milieubeheer en arbeidsomstandigheden niet in acht nemen.

Helaas deed mevrouw Kroes hierover geen harde toezeggingen. Wel heeft ze beloofd om in de lijn van haar voorgangers oog te hebben voor de wereldwijde aspecten van eerlijke concurrentie. Dat is in het belang van Europa, maar ook zeker in het belang van mensen die in die landen wonen en werken. Voor hen dient ook bescherming te gelden tegen de schadelijke gevolgen van ongebreidelde concurrentie.

Ten slotte speelde voorafgaand aan de hoorzitting van mevrouw Kroes in de media vooral de vraag of ze smeergeld had aangenomen en contacten had die niet horen bij haar functie. Zo had Paul van Buitenen in een brief aan premier Balkenende om een nader onderzoek gevraagd naar achttien verdachte zaken uit het verleden. In de hoorzitting pakte hij samen met de Socialistische Partij uit om te proberen van mevrouw Kroes zèlf helderheid te krijgen. Maar zonder onomstotelijk bewijs ben je ook in het parlementaire debat nergens. Dan blijft het bij verdachtmakingen en geruchten. En een keiharde reactie van de andere partij is dan voor de hand liggend.

Het is jammer dat Van Buitenen te snel en zonder duidelijk bewijs heeft geprobeerd om de vragen rond de integriteit van mevrouw Kroes aan de orde te stellen. We hopen van harte dat hij in de komende tijd de kans krijgt om de misstanden die er bij de Europese Commissie zijn – en waarover hij waarschijnlijk veel betere informatie en documentatie heeft – wel met harde feiten aan de kaak weet te stellen.

drs J.H. Boiten en dr J. Blokland