Voorzitter,

Sedert 1 mei van dit jaar grenst Wit-Rusland aan de Europese Unie. Naar bekend loopt deze geografische nabijheid bepaald niet parallel aan een politieke gelijkgezindheid. Precies een week geleden accentueerde het Wit-Russische staatshoofd Loekatsjenko deze kloof. Hij vaardigde een decreet uit om zijn autoritaire presidentschap ook ná 2006 via de stembus te legaliseren en consolideren. Al over ruim een maand (17 oktober) kan deze grondwetswijziging een voldongen feit zijn.

Deze voorspelbare ontwikkeling maakt de omgang van Brussel met Minsk allerminst eenvoudiger. Als belangrijke doorgangsroute voor energie- en andere goederenleveranties van Rusland aan EU-lidstaten staat het repressieve regime van Loekatsjenko sterk. En passant blijkt het de jaren door immuun voor directe internationale pogingen geleidelijk te democratiseren, te hervormen. Loekatsjenko´s onmiskenbare streven naar machtsbehoud zal deze tendens de komende tijd veeleer versterken.

Wat kunnen de Europese Instellingen dan nog bewegen in Wit-Rusland? De politieke zelfisolering westwaarts van de huidige machthebbers oogt toch compleet? Desalniettemin hoeven wij de Wit-Russische samenleving niet aan Loekatsjenko´s ongebreidelde heerszucht prijs te geven. Die, stellig moeizame, weg wijst een Duitse studie van deze zomer: Verandering in Belarus kan slechts op de middellange termijn slagen door de bevordering van eigen initiatieven van onderop.

Hier gloort inderdaad een lichtpuntje. Want ondanks de zware omstandigheden in de voorbije jaren konden tot op heden zo´n 2500 geregistreerde burgerorganisaties zich handhaven. Langdurige contacten met buitenlandse partners droegen hieraan stellig bij. Met honderden initiatieven neemt de Bondsrepubliek Duitsland daarbij het voortouw.

Hoe kijkt de Commissie tegen deze uitweg in de politieke impasse tussen de EU en Wit-Rusland aan? Zeker, een optie die een lange adem en veel risicovolle inspanningen vergt. Inspirerend is echter het loffelijke doel: het algemeen welzijn van de Wit-Russische bevolking met actieve inschakeling van de burgersamenleving en, naar vermogen, evengoed van locale en regionale autoriteiten. Nogmaals, Commissie, acht u dit een begaanbare weg? En zo ja, welke initiatieven denkt u te ontplooien?

Bas Belder (IND/DEM)