Voorzitter,

Toetreding tot de Europese Unie blijft spelen in de publieke en politieke verbeelding van Oost-Europa. Ook na, of wellicht juist door de zojuist officieel afgesloten grote uitbreidingsronde.

Ter illustratie het volgende verhaal. De president en de minister van Economische Zaken van één van de zogenoemde nieuwe buurstaten in het Oosten bezoeken samen het orakel van Delphi. De minister ontvangt op zijn prangende vragen naar de trend van macro-economische cijfers verrassend positieve antwoorden. Teleurstellend genoeg voor hem onder de toevoeging van "alleen niet gedurende uw ambtsperiode". Aangemoedigd door deze beloftes wil de president weten of zijn land soms ook lid van de Europese Unie zal worden. "Jazeker!", antwoordt het fameuze orakel, "alleen niet tijdens mijn ambtstijd".

Commissaris Verheugen deed onlangs een uitspraak die een opvallende gelijkenis vertoont met de laatste orakelspreuk. Hij stelde onomwonden dat voor een tamelijk lange tijd de westgrens van de vroegere Sovjet-Unie, met uitzondering van de Baltische staten, de oostgrens van de Europese Unie zal zijn. Duidelijke taal die overigens aan Oekraïense zijde het gekwetste commentaar ontlokte dat "een Turks-Marokkaanse kameel zich blijkbaar makkelijker door het oog van de naald van de Europese Commissie heenwringt" dan zo´n vreemde orthodoxe beschaving als de Oekraïense.

Ondertussen getuigt de positiekeuze van Verheugen van realiteitszin. Dat wil zeggen op afzienbare termijn. Speculatie over bijvoorbeeld Oekraïnes EU-kansen op de lange termijn hangt van meerdere factoren af. Denk aan de eventuele vervulling van Turkijes Europese aspiraties. Kun je dan nog met goed fatsoen de deur helemaal dichthouden voor Kiev? Anderzijds blijkt uit zeer recente uitspraken van het Oekraïense staatshoofd, Leonid Koetsjma, dat niet toetreding tot de EU, maar aansluiting bij de WTO en de NAVO momenteel Kievs internationale prioriteiten vormen.

Hoe dit zij, de EU staat na deze uitbreidingsronde voor een nieuw nabuurbeleid. Los van het vraagstuk van lidmaatschap van de Unie. Aan haar nieuwe Oostgrens levert dat nogal wat hoofdbrekens op. Want de binnenlandse situatie in Wit-Rusland, Oekraïne en Moldavië geeft heel wat zorgen. Hoe de vorming van democratische rechtsstaten aldaar te bevorderen? Concrete burenhulp ligt dan het eerst voor de hand. Denk aan een asymmetrische liberalisering van de onderlinge handel. Een handreiking overigens onder Europese politieke voorwaarden. Van niet te onderschatten belang zal ook de bijdrage zijn van de nieuwe lidstaten aan de vormgeving van de oostelijke nabuurbetrekkingen van de Unie. Zij zijn immers het meest betrokken. Op hen rekenen wij! Zoals trouwens ook de hervormingsgezinde krachten in de samenleving van Wit-Rusland, Oekraïne en Moldavië op de Europese Unie moeten kunnen rekenen.

Bas Belder    
lid van het Europees Parlement     
namens ChristenUnie-SGP