Europese boer wordt plattelandsondernemer

BSE, MKZ, besmet veevoer, schaden het imago van de landbouw. Bedenk daarbij dat er dagelijks 7 boeren in Nederland stoppen met hun bedrijf en het is duidelijk dat de landbouw in de problemen is verzeild. Nederland kan die problemen niet meer alleen oplossen.

In een grijs verleden, toen de Europese Gemeenschap werd opgericht en we nog spraken over de EEG, werd het landbouwbeleid overgeheveld naar Brussel. Samen met 14 andere lidstaten wordt daar het beleid bepaald, zoals helaas ook het non-vaccinatiebeleid. Met het beleid zijn ook de kosten van het landbouwbeleid naar Brussel overgeheveld. De subsidie voor de boeren komt niet uit onze nationale schatkist, maar uit de Europese. Dat is voordelig als je meer uit Brussel ontvangt dan dat je betaalt. Nu de balans al enige jaren in ons nadeel is omgeslagen, is onze regering niet meer zo blij met een vrijgevig landbouwbeleid. Met de uitbreiding van de Europese Unie en subsidies voor de boeren in Oost-Europa dreigt het landbouwbeleid nog duurder te worden.

In de onderhandelingen in de wereldhandelsorganisatie (WTO) dringen andere landen, waaronder de VS en Australië, aan op het afschaffen van handelsverstorende subsidies. Een voorbeeld van dergelijke subsidies zijn exportsubsidies. Als de prijs van rundvlees op de wereldmarkt lager is dan die op de Europese markt, krijgt een handelaar bij export het verschil met behulp van een exportsubsidie aangevuld. In plaats dat de rundveeproductie bij een lage wereldmarktprijs omlaag gaat, kunnen Europese boeren doorgaan met hun productie en het overschot dumpen op de wereldmarkt.

Bovenstaande problemen waren voor eurocommissaris Fischler aanleiding om afgelopen zomer met hervormingsvoorstellen te komen. De voorstellen komen in het kort hierop neer dat de directe subsidie die met name graan- en rundveeboeren nu ontvangen, vervangen wordt door een subsidie op basis van de steun van de voorbije jaren. Doel van deze ombuiging is om de steun los te koppelen van de productie. De boer wordt daarmee verlost van de plicht om bijvoorbeeld graan te telen om in aanmerking te komen voor subsidie. "In plaats van voor de subsidie kunnen deze boeren weer voor de markt produceren", aldus Fischler.

Verder stelt Fischler voor om in 7 jaar tijd de subsidies met 20% te verminderen en deze besparing te besteden aan plattelandsontwikkeling. Daarmee staat het boerenbedrijf voor een uitdagende vernieuwing in het landbouwbeleid. Een vernieuwing waar menige boer moeite mee heeft. Plattelandsbeleid is in Nederland synoniem geworden voor hardhouten bruggetjes en de aankoop van grond voor natuurgebieden. Het is de manier waarop de Nederlandse overheid de Brusselse subsidies uit het plattelandsbeleid de afgelopen jaren heeft gebruikt. Het is heel duidelijk niet de invulling die de Europese Commissie aan dit beleid geeft.

Fischler wil met zijn plannen het plattelandsbeleid financieel meer armslag geven. Niet voor hardhouten bruggetjes maar om de boeren via nieuwe programma's te helpen marktgerichter te produceren en de kwaliteit van de producten te verbeteren. De nieuwe programma’s omvatten de certificering van producten (keurmerk), maar ook de bevordering van de afzet van kwaliteitsproducten, van producten met een beschermde geografische aanduiding (Edammer kaas) of oorsprongsbenaming (Friesland) en van producten met een biokeurmerk. Boeren die meer willen doen dan ze verplicht zijn op het gebied van dierenwelzijn en milieu kunnen eveneens rekenen op een directe vergoeding.

Fischlers plannen zijn de komende maanden onderwerp van gesprek. De Nederlandse regering pleit voor afschaffing van de landbouwsubsidies. De invloed van Nederland in Europa wordt echter vaak overschat. Zeker als men denkt dat de landbouwsubsidies op termijn zullen verdwijnen. Frankrijk, Spanje, Griekenland en Italie en straks de nieuwe lidstaten moeten daarmee teveel inleveren. Het getuigt van realiteitszin als de Nederlandse overheid en de Nederlandse boer zich voorbereiden op een verlegging van de subsidies. Een deel van de huidige subsidies zal terecht komen bij plattelandsontwikkeling. Beloning voor groene diensten komt daarmee in zicht. Voorwaarde is een overheid die zich inspant deze gelden goed te besteden en een agrarisch ondernemer die weet wat plattelandsbeleid is.

Mr Rijk van Dam, Europarlementariër voor ChristenUnie en SGP

Dr. Ir. Leon Meijer, Beleidsmedewerker Landbouw en Visserij voor de Eurofractie ChristenUnie-SGP