In het Europees Parlement wordt er gedebatteerd over de Structuurfonden van de Europese Unie. Het fonds dijt enorm uit en inmiddels staat er 92 miljard euro uit aan te betalen bedragen. Rijk van Dam levert de volgende bijdrage.
__________________________________________________________________________

Het probleem van het steeds groter wordende stuwmeer van nog uit te betalen bedragen in het kader van het Structuurfondsenbeleid lijkt inmiddels persistent geworden. De omvang van het stuwmeer is maar liefst 92 miljard euro en benadert dus bijna de omvang van een volle jaarbegroting van de EU.

De N+2 regel is een eerste noodzakelijke maatregel om het hoge peil van dit stuwmeer te laten zakken. Maar het gaat er natuurlijk uiteindelijk om dat het Structuurfondsenbeleid beter aan zijn doelstellingen beantwoordt. In het licht van de komende uitbreiding wordt deze vraag nog klemmender.

De Europese Commissie heeft een aantal voorstellen gedaan die de problematische uitvoering en de effectiviteit van het beleid moeten verbeteren. Vermindering van de complexiteit en verkorting van de ellenlange besluitvormingsprocedures lijkt een allereerste vereiste. Ook verduidelijking van de regels en verbetering van de coördinatie zullen positieve effecten hebben.

Maar dan hebben we een aantal fundamentele problemen nog steeds niet aangepakt. Ik noem het feit dat een belangrijk deel van de steun tóch terechtkomt in relatief rijke regio's. De situatie in Italië is daarvan een heel duidelijk bewijs. Het zuiden blijft straatarm, het noorden is steenrijk. En dat terwijl het Bruto Binnenlands Product van Italië als geheel rond het EU-gemiddelde ligt.

Het Centraal Planbureau in Nederland heeft in 2002 een onderzoek gepresenteerd waarin de mogelijke oorzaken voor de ineffectiviteit van Structuurfondsenbeleid worden opgespoord. Kort samengevat komen de onderzoekers tot de conclusie dat SF beleid pas effectief kan zijn als is voldaan aan de volgende condities:

1. een goede institutionele kwaliteit
2. een lage inflatie
3. een transparant en betrouwbaar overheidsbeleid
4. een lage corruptiegraad

Frappant genoeg scoren de vier grootste ontvangers van gelden uit SF heel slecht op bovengenoemde criteria. Er zal dus primair ingezet moeten worden op het verbeteren van de institutionele kwaliteit in deze landen. En dat geldt mutatis mutandis ook voor de toekomstige lidstaten van de EU. Zo niet, dan blijft het dweilen met de kraan open en dreigt een hernieuwde aanwas van het stuwmeer vanaf mei 2004.

Er moet meer coherentie komen in het Europees beleid dat zich richt op het bevorderen van de economische groei in arme regio^s en het reduceren van welvaartsverschillen. Onze suggestie is dan ook dat het SF beleid zich concentreert op doelstelling-1´, waarvoor dan alléén de armste regio's in aanmerking komen. Andere vormen van structuurbeleid, vooral die ten gunste komen aan relatief rijke regio's, blijken te vaak de arbeidsmobiliteit te frustreren of tot concurrentievervalsing te leiden. Ook gebeurt het te vaak dat nationale of regionale autoriteiten de minst effectieve projecten in aanmerking laten komen voor Europese steun. En er moet een eind komen aan de 'recycling' oftewel het rondpompen van Europees geld tussen de rijkere lidstaten.

Voorzitter, de Europese Commissie heeft met haar voorstellen een aanzet gedaan tot verbetering. Maar we hebben een grondige hervorming nodig, zodat de armere regio's er daadwerkelijk beter van worden. Het bijkomend voordeel is dat meer coherentie en grotere duidelijkheid in het beleid een efficiëntere controle op de uitgaven mogelijk maakt. En ten slotte zullen de lidstaten ook een betrouwbare raming kunnen indienen voorafgaand aan de totstandkoming van de begroting. Want het stuwmeer van betalingskredieten ontstaat vooral door de te hoge omvang van de vastleggingskredieten. En als je dit stuwmeer niet meer wilt, moet je het probleem aanpakken bij de bron!

Rijk van Dam