Bron: Nederlands Dagblad

door Rijk van Dam

Temidden van al het nieuws over de oorlog in Irak en de mislukte regeringsvorming in Den Haag komen minder spectaculaire gebeurtenissen niet zo uitgebreid in de krantenkolommen terecht. Zo ontging het de meeste Nederlanders dat op 8 april het Europees Parlement (EP) een betreurenswaardige beslissing nam. Het EP gaf zijn fiat aan de begrotingsuitvoering in 2001 door de Europese Commissie. Merkwaardig, omdat die uitvoering op z’n minst helemaal niet vlekkeloos is verlopen. Zo was de boekhouding een rommeltje. De Commissie heeft achteraf zitten schuiven met 212 miljoen euro om de zaak kloppend te krijgen. Daarnaast was (en is) de beveiliging van het boekhoudsysteem zo lek als een mandje. Ook heeft de verantwoordelijke Eurocommissaris Michaele Schreyer een hoogstnoodzakelijke controle op het beheer van geld- en kasmiddelen bewust tegengehouden. Kortom, het komt erop neer dat een kleine middenstander zijn boekhouding veel beter organiseert dan de Europese Commissie.

De begrotingscontrole-commissie van het EP kwam een aantal van deze tekortkomingen aan de weet doordat Marta Andreasen, de voormalige interne accountant van de Europese Commissie, vorig jaar uit de school klapte. Ze was de tegenwerking die ze van de ambtelijke leiding ondervond helemaal beu. Ten einde raad informeerde zij het Europees Parlement. Terecht, omdat dat de instelling is die de Europese Commissie moet controleren. Maar de klokkenluidster kreeg van de Eurocommissarissen Schreyer en Kinnock onmiddellijk de kous op de kop: schorsing, overplaatsing en een tuchtprocedure. Geheel volgens de Brusselse bureaucraten-formule voor klokkenluiders: bim, bam … beng!

Intussen nam Eurocommissaris Schreyer de vlucht naar voren en beloofde met spoed aan het EP dat in 2005 de boekhouding perfect op orde zal zijn. Terwijl er 18 maanden lang niets gebeurde, lag er eind december vorig jaar ineens een ambitieus plan op tafel om de EU-boekhouding te moderniseren. De bedoeling hiervan was duidelijk: het debat in het EP zou over de toekomstplannen moeten gaan, zodat er minder aandacht was voor de serieuze tekortkomingen van 2001.

Het EP liet zich door Schreyer lijmen en verleende met een grote meerderheid goedkeuring over de begrotingsuitvoering in 2001. Maar was dat nu wel zo verstandig? Nee. Gaat u maar na. De Commissie beloofde in 1999 ook al beterschap. Nu zijn we vier jaar verder, en wat de boekhouding betreft zijn de problemen alleen maar erger geworden. En in 2004 is de Europese Commissie aftredend. Dus als volgend jaar blijkt dat ze haar toezeggingen niet nakomt, doet het er niet zoveel toe of het EP dan alsnog gaat optreden. Een motie van wantrouwen is dan niet meer dan symbolisch omdat de Commissie een paar maanden later in 2004 toch al zal aftreden.

Daarom had het EP dus nú de goedkeuring van de begrotingsuitvoering over 2001 op zijn minst een half jaar moeten uitstellen. Daarbij had het de eis op tafel moeten neerleggen dat de Commissie komende zomer met rapportages en bereikte resultaten aantoont dat het écht beter gaat en dat ze serieus werk maakt van de noodzakelijke modernisering. De ervaring leert dat wanneer je de duimschroeven stevig aandraait, zo'n grote instelling als de Europese Commissie pas werkelijk in beweging komt. Maar een meerderheid van het EP heeft deze kans onbenut laten liggen en daarmee haar plicht tegenover de kiezers niet goed nagekomen. De belangrijkste taak van het Parlement is namelijk het controleren van de Europese Commissie en haar bij de les houden, zodat de burgers waar krijgen voor hun belastinggeld. Helaas ging een meerderheid van sociaal-democraten, groenen, liberalen en christendemocraten vroegtijdig door de bocht. Op grond van allerlei schone beloften wordt voor de zoveelste keer de Commissie de hand boven het hoofd gehouden. Deze politieke partijen maken zich wel erg ongeloofwaardig wanneer ze volgend jaar weer in koor gaan klagen over de zeer lage opkomst bij de verkiezingen voor het Europees Parlement. Ligt het nou echt allemaal alleen maar aan 'ongeïnteresseerd' van de kiezers? De vraag stellen is haar beantwoorden.

De klokkenluiderskwestie rond Marta Andreasen sleept zich thans nog steeds voort. Pittig detail is dat haar kritiek op het gebrekkige boekhoudingssysteem van de Europese Commissie wel degelijk hout snijdt. Dat blijkt al uit het feit dat de Europese Commissie eind 2002 heel snel met voorstellen voor verbetering en modernisering van de boekhouding kwam. Ook lekte een vertrouwelijk notitie uit van Jules Muis, hoofd van de interne auditdienst van de Europese Commissie. Daaruit bleek dat deze interne dienst een groot deel van Andreasens bevindingen bevestigde. Er rammelde dus wel degelijk heel wat aan de boekhouding! Ondanks deze harde feiten, speelde de Eurocommissaris Kinnock een spelletje blufpoker door mevrouw Andreasen onmiddellijk aan de dijk te zetten. Niet de veroorzakers, maar de boodschapper van het slechte nieuws werd gestraft. Dit lijkt een duidelijk bewijs dat in de burelen van de Europese Commissie nog steeds de ouderwetse cultuur en gewoonten een geduchte rol spelen. En evenzo vervulden de sociaal-democraten in het Europees Parlement hun ouderwetse rol in het beschermen van de Britse socialist Neil Kinnock. Het lijkt erop dat men ten koste van alles wil vermijden dat Europese instellingen of politici in opspraak komen. Alsof je het vertrouwen van de kiezer zou kunnen winnen door schandaalvermijding in plaats van fraudebestrijding.

Rijk van Dam, lid Europees Parlement voor ChristenUnie en SGP