Bron: Nederlands Dagblad

door Annette de Vries

Ze was er helemaal emotioneel van, de PvdA-Europarlementariër Joke Swiebel. Met 5 stemmen verschil werd haar verslag over de mensenrechten in de Europese Unie nipt aangenomen. Een succes?

Wat ons betreft niet. Het verslag dat mevrouw Swiebel schreef, is een terugkerend fenomeen. Jaarlijks wordt rapport uitgebracht over de situatie van de mensenrechten in de E.U. Telkens eindigt dit verslag in een felle discussie tussen de politieke partijen ter linker en rechterzijde. Is de Unie wel bevoegd tot zo’n verslag? Wat is de toegevoegde waarde ervan? Aan welke grondrechten moet worden getoetst?

De eurofractie heeft zich herhaaldelijk uitgesproken over deze jaarlijks terugkerende verslagen en is er nooit een voorstander van geweest. Vooral als het verslag werd opgesteld door iemand uit de linkse gelederen, liep de inhoud ervan vaak volledig uit de hand.
Nu spreekt het Europees Parlement zich al jaren uit over de naleving van mensenrechten elders in de wereld. Het argument dat de Europese Unie dan ook de hand in eigen boezem moet durven te steken, snijdt dan ook hout. Maar daar is geen Europees Parlement voor nodig. De lidstaten van de Unie hebben een eigen democratische rechtsorde, waarin de fundamentele rechten en vrijheden verankerd zijn via de nationale grondwetten en daarboven uit stijgend het Europees verdrag van de rechten van de Mens. Een Europese Grondwet, waar Swiebel in het verslag op aandringt, is overbodig. Het is zelfs onwenselijk, juist omdat op Europees niveau inkadering door middel van een democratisch rechtsbestel met betrokken burgers ontbreekt.

Er zijn velen in het Europees Parlement die er zo over denken. In december 2002 ontving Hans Blokland een alternatieve resolutie van de Portugese Europarlementariër José Ribeiro e Castro, waarin juist dit standpunt naar voren werd gebracht. Na wat aanscherpingen van de kant van de eurofractie, konden wij onze steun toezeggen aan deze resolutie. Deze resolutie werd in stemming gebracht vóór het verslag Swiebel. Uiteindelijk stemden 246 leden voor dit alternatief en 269 tegen. Daarmee werd het helaas verworpen, al werd wel duidelijk hoe groot de weerstand tegen het verslag van mevrouw Swiebel was.

Maar niet alleen de roep om een Europese Grondwet bracht de gemoederen in beroering. Ook de rest van het verslag was zo duidelijk politiek getint, dat velen zich er niet achter konden stellen. Zo moest het homohuwelijk overal erkend worden en werd er veel nadruk gelegd op sociale rechten en antidiscriminatiebepalingen. Haast willekeurig leken bepaalde punten in het verslag te komen. Zo werd aangenomen dat in Griekenland de berg Athos, waar zich talloze kloosters bevinden, opengesteld moet worden voor vrouwen. Tot nu toe is dit gebied op basis van een beslissing van de monniken in 1045 verboden terrein voor vrouwen. Tja. Men kan best z’n vraagtekens zetten bij de handelswijze van de monniken, maar of dat thuishoort in een verslag over de schending van de mensenrechten in de E.U? Vanwege de opname van deze uitspraak in het verslag stemden bijna alle Grieken bij de eindstemming tegen.
Hetzelfde geldt voor een voorbeeld veel dichter bij huis. Er is ook een bepaling in het verslag gewijd aan het feit dat de SGP geen vrouwen toestaat als lid van de partij. De eurofractie vond dat dit onderwerp geen enkele plaats had in een discussie over de eerbiediging van mensenrechten in de Unie. Elke relativering ontbreekt hier. Christenvervolgingen in Pakistan, waar mensen gedood worden om hun geloof, dát zijn schendingen van mensenrechten, aldus Blokland in het debat. Niet het standpunt van de SGP over het vrouwenlidmaatschap.

Verontrustend is de teneur die achter al deze voorbeelden schuilgaat. De SGP is ervan overtuigd dat Gods Woord maatstaf is voor ons leven, en daarom voorafgaat aan welke grondrechten dan ook. Mevrouw Swiebel en consorten vinden dat fundamentalistisch en zien er een schending van de mensenrechten in. Intussen staan zij zelf een ‘links’ gelijkheidsbeginsel voor, waar kennelijk geen ruimte is voor andere grondrechten en beginselen. Grondwettelijk gezien gaat het in deze kwestie om een botsing van grondrechten, namelijk tussen enerzijds het verbod op discriminatie en anderzijds het recht op vrijheid van godsdienst en recht op vrijheid van vereniging. Mevrouw Swiebel stelt het antidiscriminatiebeginsel onterecht bóven alle andere grondrechten en zet daarmee een gevaarlijke, intolerante koers uit.

Het verslag is uiteindelijk aangenomen. Nu gaat het hierbij om een niet-bindende uitspraak van het Europees Parlement. Bovendien is er zoveel onenigheid over het verslag geweest dat het slechts met vijf stemmen verschil is aangenomen. Dat maakt het draagvlak voor dit mensenrechten verslag wel erg gering. Naar buiten toe zal het dan ook weinig impact hebben. Maar het is een zorgelijke ontwikkeling dat zoveel EP-leden zo’n intolerant standpunt gesteund hebben. De emoties van mevrouw Swiebel en de heftige discussies in het parlement geven aan hoe fel de strijd hierover gestreden wordt. De ontkerstening schrijdt voort, niet alleen in Nederland, maar ook in Europa. De vrijheid om volgens eigen geloofsvertuiging naar het Woord van God te leven, komt op allerlei manieren onder druk te staan, zelfs mét een beroep op de mensenrechten. Waakzaamheid aan onze kant is geboden.

Annette de Vries is beleidsmedewerker bij eurofractie ChristenUnie-SGP