MdV, mijnheer Duisenberg,

Met veel plezier en grote interesse heb ik de afgelopen weken uw biografie mogen lezen. Het boek begint met een prachtig geschreven proloog waarin de keiharde onderhandelingen worden beschreven die aan uw benoeming tot eerste president van de Centrale Bank voorafgingen.

Het waren moeilijke onderhandelingen die de basis moesten leggen onder een stringent beleid waar het ging om de stabiliteit van de Euro. Als één ding echter wel duidelijk is geworden dan is het dat u los van politieke opvattingen een geheel eigen koers voor de ECB hebt uitgezet. Het is dan ook een ironische speling van het lot dat juist het land dat moeite had met uw benoeming voor langer dan vier jaar enkele maanden geleden gevraagd heeft of u enige tijd langer zou willen aanblijven.

Collega’s, mijnheer Duisenberg,

Uw laatste jaarverslag komt uit in een periode dat de groei van de Europese Economie tot stilstand is gekomen. In het laatste kwartaal was de groei 0 procent. In sommige lidstaten is daarmee ook formeel sprake van een recessie. Dat wil zeggen dat voor het tweede opeenvolgende kwartaal de economie gekrompen is. Hierdoor komt de Europese Unie in een zorgelijke situatie.

De genomen maatregelen van de Unie en de lidstaten blijken dus niet in staat het economisch tij snel te keren. En het is juist in deze periode dat wij het vijfde jaarverslag van de Europese Centrale Bank bespreken. Een jaarverslag over een jaar waarin veel gebeurde. Een jaar waarin voor het eerst de burger zijn vertrouwen in de Euro kon laten blijken. Een jaar waarvan we vooraf hogere verwachtingen hadden met betrekking tot het herstel van de economie na de aanslagen van 11 september.

Veel van die verwachtingen zijn niet uitgekomen. Nieuwe bedreigingen vertraagden een snel herstel. Ook het vertrouwen van de burgers in de Euro is niet erg groot. Uit het feit dat 300 miljoen inwoners van het Eurogebied de nieuwe munt volop gebruiken, blijkt slechts dat ze geen reëel alternatief hebben. Ze moeten wel. Politieke conclusies zijn hier verder niet aan te verbinden.

In een dergelijke onzekere omgeving is het dan ook niet verwonderlijk dat de ECB grote inspanning moet verrichten om te voldoen aan de doelstelling van stabiliteit.
Het is echter niet alleen de verantwoordelijkheid van de ECB, maar ook van de lidstaten. Juist de lidstaten leggen met hun begrotingsbeleid de basis onder een stabiele Euro.

Ik wil in dit debat aan nog enkele punten aandacht schenken.

In de eerste plaats is het van belang dat wij ons standpunt in een resolutie kort en krachtig kenbaar maken. Het is nu niet de tijd om al onze politieke wensen tot verandering kenbaar te maken. Voorop moet staan dat in deze economisch minder voorspoedige tijd het parlement duidelijk maakt een beleid te steunen dat stabiliteit als doel heeft. Stabiliteit van de munt en hopelijk op korte termijn weer economische groei zijn noodzakelijk om het producenten- en consumentenvertrouwen te herstellen en de economie te doen opleven. Het aantal nieuwe politieke wensen in de resolutie is dan ook beperkt.

Verder is het niet verstandig wanneer wij nu al tornen aan de doelstellingen van de ECB. Met nadruk wijst de resolutie, overigens in navolging van eerdere resoluties, erop dat prijsstabiliteit de hoofddoelstelling van de ECB is en moet blijven. Nieuwe doelstellingen zoals de bevordering van de economische groei en andere taken zijn daaraan ondergeschikt.

Een belangrijk argument daarvoor is gelegen in de korte historie van de bank. Tot op heden is de bank niet geconfronteerd met een Europa-brede recessie. Wel met aanhoudende kritiek op het beleid. Zo was in tijden van economische voorspoed de kritiek groot bij een dalende koers van de euro, en nu bij een stijgende koers van de euro. Maar de koers van de Euro ten opzichte van de dollar is geen doel op zich. Het gaat om monetaire stabiliteit binnen de Eurozone zelf en daarvoor is de ECB verantwoordelijk.

Kortom een echte vuurproef moet nog komen. De bank moet nog bewijzen dat ze in staat is ook in tijden van recessie met de bestaande instrumenten te voldoen aan de doelstelling van prijsstabiliteit. Daar komt bij dat tot op heden de inflatie relatief hoog is en de reële lonen sterk stijgen ondanks de toename van de werkloosheid, wat duidt op aanhoudende structurele rigiditeiten op de arbeidsmarkten.

Ik wil er met klem op wijzen dat juist voor de prijsstabiliteit, waarmee onlosmakelijk het consumentenvertrouwen verbonden is, het van belang is dat de ECB onafhankelijk van de politiek haar werk kan blijven doen. Het is dan ook mede aan het parlement daar door een resolutie de politieke voorwaarden voor te creëren.

Tenslotte, MdV, mijnheer Duisenberg,

Op de achterzijde van uw biografie staat een foto waarop u duidelijk geniet van uw hobby; vissen. Ik wens u daarbij dan ook een goede vangst toe. Verder wens ik u toe dat u de komende jaren in goede gezondheid mag genieten van de goede en schone dingen in het leven.

Dank u.

Hans Blokland