Ontwikkelingslanden die in een crisis verkeren zijn een gegronde reden voor een oproep tot extra aandacht voor het voedselgebrek en de relatie met handel.

De resolutie gaat in op problemen die ten grondslag liggen aan de crisis waarvan het voedselgebrek de indringende uitwerking is. De laagconjunctuur in de wereldeconomie eist zeker zijn tol. Economische neergang treft arme landen het hardst. Een uiterst relevante notie in de relatie honger en handel, hoewel niet genoemd in de Gemeenschappelijke Resolutie. Deze omissie leidt er al snel toe dat arme landen worden weggezet als onvoldoende bereid tot liberalisatie of als zouden hun binnenlandse structuren niet sterk genoeg zijn om zich gezond economisch te ontwikkelen.

Naast deze oorzaak van het acute voedselgebrek wil ik een andere externe factor noemen: de schuldenproblematiek. Schuldenkwijtschelding was toch overeengekomen in het kader van het "jubeljaar" 2000? Niet meer dan de helft van de in 2000 toegezegde kwijtschelding is tot op heden gerealiseerd! Dit is direct verbonden met handel daar export vaak dient tot betaling van buitenlandse schulden. Zolang de landen niet vrij zijn van deze schuldenlast, zal er dus een rem staan op de stimulans die handel kan bieden voor de ontwikkeling in het land zelf.

Ten derde is er het gevaar van een doorschietend liberalisatiestreven. De resolutie vraagt terecht om ruimte voor ontwikkelingslanden om hun sectoren sterk genoeg te maken alvorens de internationale concurrentie aan te gaan. Het gaat echter te ver hen eenzijdige beschermingsmaatregelen voor te schrijven.
Deze vraag naar een verstandige wijze en mate van liberalisatie toont de zin van controle op het WTO-proces, een punt dat de resolutie terecht aanstipt. Die controle zal binnen nationale kaders beter tot zijn recht komen dan in internationale instellingen. De minister is immers verantwoordelijk en aanspreekbaar. Weliswaar is binnen Europa de Europese Commissie een belangrijke actor. Het principe verandert hiermee niet: de WTO-leden bepalen de koers van de handelsliberalisatie. Verantwoording bevindt zich dus primair op dat niveau en is daar ook het meest afgebakend en onderdeel van nationaal beleid waarin de burger zich herkent. Die duidelijkheid is daarentegen veel minder aanwezig in internationale gremia met een groot aantal actoren en belangen, zoals een parlementaire assemblé.

Ten vierde zijn er uiteraard eveneens factoren die onder de invloedssfeer van ontwikkelingslanden zelf vallen. Zoals goed bestuur en een sterke economische structuur. Een grotere verscheidenheid aan exportproducten vormt daarvan een onderdeel. Het ACS-akkoord heeft tot nu toe niet geleid tot die diversificatie in de export van de minst ontwikkelde landen. Graag verneem ik de strategie en inspanningen van de Europese Commissie om een daadwerkelijke diversificatie alsnog te bereiken.

Een ander punt van voortdurende zorg is HIV / AIDS en de desastreuze effecten op lichaam, sociale verbanden en economische structuur. Hier wil ik uitdrukkelijk vragen in hoeverre de Europese Commissie gebruik maakt van de sterk preventieve werking die uitgaat van huwelijkstrouw. Is de Commissie overigens bereid om op basis van de zeer succesvolle resultaten in verscheidene Afrikaanse landen waar dit onderdeel vormt van de voorlichtingsstrategie, ruimte hiervoor in te lassen in haar beleid?

Afrondend wil ik opmerken dat de resolutie enigszins blijft steken in probleemsignalering, zonder sterke oplossingsrichtingen te noemen. Vanwege de evenwichtige benadering van de probleempunten krijgt de resolutie desalniettemin mijn steun.

Bas Belder