De Eurofractie ChristenUnie-SGP maakt zich op voor een hete herfst

Op het moment dat Eurocommissaris Fischler afgelopen woensdag in Brussel praat over een meer kwaliteitsgerichte landbouw, worden in Nederland varkenshouderijen 'op slot gezet'. Met MPA hormoon besmet veevoer veroorzaakt de zoveelste crisis in de landbouw. De boer zit in de hoek waar de klappen vallen. Tegenvallende wereldmarktprijzen, voedselschandalen, dierziekten, bureaucratie en een subsidietrog-imago brengen het boerenbedrijf in zwaar weer. In Nederland besluiten dagelijks zeven boeren om de hand niet meer aan de ploeg te slaan.
Fischler, uitgedaagd door de financiële kosten van de uitbreiding en de eisen van de wereldhandelsorganisatie (WTO), probeert vergaande hervormingen door te voeren. Fischlers voorstellen komen in het kort hierop neer dat hij de directe inkomenssteun die met name graan- en rundveeboeren nu ontvangen wil vervangen door een subsidie op basis van de steun van de voorbije jaren. Doel van deze ombuiging is om de steun volledig los te koppelen van de productie. De boer wordt daarmee verlost van de plicht om dezelfde producten te telen om in aanmerking te komen voor subsidie. Het aantal maisvelden in ons land kan nu dus eindelijk omlaag, met behoud van steun mogen boeren andere gewassen telen waar in het verleden geen steun voor gegeven werd.
Een ander voordeel van deze aangepaste steunverlening is dat de boer bevrijd wordt van een berg administratieve rompslomp. Hij hoeft niet meer aan te tonen welk deel van zijn land bebouwd is met graan of hoeveel koeien hij heeft. Fischler wil de boer weer op de akker en in de stal zien en niet achter zijn bureau.
Toch zijn Fischlers plannen niet één en al boervriendelijkheid. Hij wil namelijk de nieuwe vorm van steun in zeven jaar afkalven met 20% en deze besparing besteden aan plattelandsontwikkeling.
Plattelandsontwikkeling wordt wel eens laatdunkend 'opkalefateren van het platteland' genoemd. Maar zo kun je subsidies voor landschapsbeheer, zorgboerderijen en ontwikkeling van streekproducten niet noemen. Het is een verbreding van het boerenbedrijf, zolang de plattelandssubsidies bij de boer terecht komen. Maar daar zit nu juist het probleem. In tegenstelling tot bijvoorbeeld Frankrijk, heeft Nederland de plattelandssubsidies voornamelijk níet aan boeren besteed maar aan de aankoop van natuurgebieden. We hopen dat de nieuwe landbouwminister, waarschijnlijk dr. C.P.Veerman die zelf ook boer is, beter dan zijn voorganger begrijpt wie het platteland leefbaar houden.
Erger nog is dat Fischler de 20% besparing wil terugsluizen via Brussel, waar op basis van welvaartsniveau en plattelandsproblemen besloten wordt welk Europees gebied in aanmerking komt voor de plattelandssubsidies. Een slinkse manier om Spanje en Portugal die door de uitbreiding het totaal aan subsidies zien teruglopen, via een achterdeur geld toe te schuiven. De Brusselse plattelandsvisie is beperkt omdat het bijna uitsluitend rekening houdt met de plattelandsproblemen van Frankrijk en Spanje: ontvolking. Dat het platteland in Noord Europa problemen kent als verstedelijking en verrommeling is in Brussel nog niet doorgedrongen.
De directe steun die de boeren ontvangen, zal afhangen van de mate waarin de boer voldoet aan milieu- en dierenwelzijneisen. Gevaar hierbij is dat elke lidstaat zijn eigen eisen op dit gebied mag stellen op basis van de minimumeisen die Brussel stelt. De huidige praktijk in de toelating van gewasbeschermingsmiddelen is een goed voorbeeld van hoe het niet moet. Hoewel we voor terugdringing zijn van het gebruik van pesticiden is het onrealistisch om boeren in Nederland het gebruik van bepaalde middelen te ontzeggen als boeren in de rest van Europa deze middelen wel mogen aanwenden. Uniformiteit in de 'goede landbouwpraktijk eisen' zijn een must wil deze maatregel van de commissie niet leiden tot concurrentievervalsing.
In de komende maanden zal de Eurofractie er bij Fischler op aandringen dat als de 20% besparing er komt, zij niet terug gaat naar Brussel maar besteed wordt aan plattelandsontwikkeling binnen de betreffende lidstaat. Ook zal de Eurofractie er op aandringen dat subsidies voor het plattelandsbeleid in de eerste plaats ten goede komen aan de boer. 'Goede landbouwpraktijkeisen' moeten voldoen aan een Europese invulling. De Nederlandse boer moet door aanvullende eisen van de Nederlandse overheid niet uit de Europese markt geprijsd worden. Wat dat betreft is het voor de Nederlandse boer wel bemoedigend dat Fischler extra compensatie wil toekennen aan boeren die op het gebied van dierenwelzijn en milieu meer doen dan de Europese minimumeisen.
Het wordt een hete herfst. Fischlers plannen zullen onderwerp worden van taaie onderhandelingen. Veel hangt af van de opstelling van de Nederlandse minister van landbouw in de raad van Europese landbouwministers. Als de opvolger van Brinkhorst meer oog heeft voor de boer, vindt hij de Eurofractie ChristenUnie-SGP aan zijn zijde.

Mr R. van Dam, lid van het Europees Parlement voor ChristenUnie en SGP,
Dr. ir. L.E. Meijer is beleidsmedewerker Landbouw en Visserij van de Eurofractie ChristenUnie-SGP