Bron: Reformatorisch dagblad

door Rijk van Dam en Leon Meijer

Minister Brinkhorst van Landbouw stemde op 19 maart in met de verlenging van EU- subsidies op de teelt van tabak. Daarmee blokkeerde hij een poging van de Europese Commissie om een deel van de subsidie te beperken. Brinkhorst beweerde voor de vergadering van de landbouwministers nog dat hij voor beperking van de subsidie was. Zijn knieën bleken uiteindelijk zwakker dan dat we in Nederland van hem gewend zijn.

De Europese Unie besteedt jaarlijks een miljard euro subsidie aan de teelt van tabak. Ontvangers van deze subsidie zijn vooral te vinden in Griekenland, Italië en Spanje. Maar, ook in België blijken de ontvangers van de subsidie te huizen. De tabak die deze boeren telen is van zo'n belabberde kwaliteit dat het merendeel, al dan niet in sigaretvorm, geëxporteerd wordt naar ontwikkelingslanden. Malawi en Zimbabwe zijn twee landen die zich kunnen beroemen op de import van deze westerse producten.
Jaarlijks sterven er in Europa miljoenen mensen aan de gevolgen van tabaksgebruik. "Roken is dodelijk" staat straks op een pakje sigaretten. De Europese Unie dwingt tabaksfabrikanten deze tekst te vermelden. Dezelfde Unie wil dat er straks ook foto's van zwarte longen en rotte tanden op de pakjes worden afgebeeld. Er is de EU veel aan gelegen om de burger van zijn schadelijke gewoonte af te brengen. Terecht merkt eurocommissaris Byrne van volksgezondheid op dat deze inspanningen niet te rijmen zijn met de subsidie die boeren krijgen voor de teelt van tabak.
Vooruitlopend op een studie naar de gevolgen van de tabak subsidie stelt de Europese Commissie alvast een eerste kleine beperking voor. Subsidie op de teelt van tabak met de slechtste kwaliteit gaat met 10% omlaag. De bijdrage aan het fonds voor onderzoek en voorlichting gaat omhoog zodat er over drie jaar 31,4 miljoen euro extra in kas zit. Dit fonds financiert voorlichtingscampagne's over de schadelijke effecten van roken en onderzoek naar gewassen die boeren als alternatief zouden kunnen telen. Wrang detail is dat dit fonds 60 miljoen euro in kas heeft en amper gebruikt wordt.
Het Europees parlement wordt om advies gevraagd. Onder aanvoering van leden uit de zuidelijke lidstaten wijst het parlement de plannen van de commissie af. Echter niet zonder slag of stoot. Van Dam (ChristenUnie-SGP) en Maat (CDA) dringen samen in een amendement aan op een geleidelijke afschaffing van de subsidie. Deze wijziging op de tekst wordt verworpen met 167 stemmen voor en 222 tegen. Alle Nederlandse Europarlementariërs stemmen voor, met uitzondering van Joke Swiebel (PvdA) die zich van stemming onthoudt. Het negatieve advies van het Parlement wordt aangenomen met 220 voor en 172 tegen. Kortom het EP is verdeeld, het aantal voor en tegenstanders van de tabaksubsidie ontloopt elkaar niet veel.
In de Europese raad van landbouwministers ligt de verhouding voor- en tegenstanders anders. Alleen Zweden en Denemarken steunen de Commissie in haar poging de tabaksubsidies te beperken.

Brinkhorst eerst voor later tegen, voert twee redenen aan voor zijn stemgedrag. Omdat Duitsland zijn steun voor het voorstel intrekt, heeft het volgens de Nederlandse minister geen zin meer om voor het plan van de Commissie te stemmen. Een vreemde uitspraak, het voorstel zou met de steun van Duitsland het ook niet hebben gehaald. En sinds wanneer is Nederland een vazalstaat van Duitsland en laten wij ons stemgedrag van de Duitsers afhangen? Verder, zo betoogt Brinkhorst, kan hij door zijn huidige opstelling aan het einde van het jaar met meer kracht een eis tot ingrijpende hervorming van het hele EU-landbouwbeleid op tafel leggen. Daarmee gaat deze minister, nota bene afkomstig uit de partij die democratie als haar handelsmerk heeft, voorbij aan de democratie. Want het is de democratie die Brinkhorst afrekent op zijn stemgedrag. Staat die democratie op 15 mei toe dat eind 2002 deze minister van Landbouw nog iets op tafel kan leggen?

mr Rijk van Dam, lid van het Europees Parlement voor ChristenUnie-SGP en dr ir Leon Meijer, beleidsmedewerker landbouw en visserij van de eurofractie ChristenUnie-SGP