Gebruik uw stempas!
Heeft u de stempas al ontvangen voor de verkiezingen van de leden van het Europees Parlement? Als het net zo gaat als bij de Europese verkiezingen vijf jaar geleden, laat meer dan de helft van de kiezers die ongebruikt liggen. Of ze verscheuren de pas. Vanuit frustratie of een gevoel van machteloosheid doen ze niet mee aan de Europese verkiezingen. ‘Mijn stem doet er toch niet toe.’
Anderen menen dat je door te gaan stemmen alleen maar bijdraagt aan meer Europese eenwording. In religieuze retoriek werk je dan mee aan ‘de Europese torenbouw van Babel’. Dat klinkt vroom. Maar het raakt kant noch wal. Want iedereen weet natuurlijk dat in een democratie de regel opgaat: wie zwijgt, stemt toe in wat de meerderheid doet.
En wat doet die meerderheid van de Nederlandse leden in het Europees Parlement? Tot nu toe steunt zij de idee van Europese integratie. Zij vindt het positief wanneer de Europese Unie steeds meer bevoegdheden krijgt. Een nog hogere Europese begroting is ook prima. Alsof de EU lijkt op een fiets waarop je altijd maar vooruit moet rijden, anders val je om. Alsof Europese eenwording de Haarlemmermeerolie is waarmee je allerlei internationale problemen kunt oplossen.
Wie tegen die gedachte zijn stem verheft, krijgt de wind van voren. Van bijvoorbeeld Frans Timmermans, Europees Commissaris en PvdA-lijsttrekker. Hij waarschuwt voor het grote gevaar van het oprukkend nationalisme. Hij ziet dat opdoemen in Hongarije en Polen. Maar ook bij populistische partijen in Oostenrijk, Frankrijk, Duitsland en Nederland. En natuurlijk bij de Brexiteers, want die willen dat hun land uit de Europese Unie stapt.
Maar waardoor wordt dit nationalisme opgeroepen? Die vraag hoor je Timmermans c.s. niet stellen. Begrijpelijk, want dan moet hij met zijn (te) riant betaalde collega’s van de Europese Commissie veel te goed in de spiegel kijken. Aan zelfreflectie doen. En daar is de Europese Unie bijzonder slecht in.
Wanneer eurofiele politici van PvdA, D66, GroenLinks, VVD e.a. wel goed in de spiegel zouden kijken, dan ontdekken ze dat hun streven naar een federale Europese superstaat niets anders is dan een uitvergrote variant van het nationalisme dat zij zo fanatiek bestrijden. Timmermans en andere eurozeloten schieten in eigen voet. Hun eurocentralisme, dat als een verstikkende deken over de burgers in de Europese lidstaten wordt uitgerold, is nóg riskanter dan het ‘kleinschaliger’ nationalisme. Het ondermijnt sluipenderwijs de democratie en de rechtsstaat – want die hebben nu eenmaal een nationaal tehuis, een gedeelde cultuur en verbondenheid nodig om goed te kunnen functioneren.
Daar komt het progressieve paternalisme van linkse en liberale partijen nog bij: zij maken werk van een seculiere en liberale Europese Unie, met universele rechten voor elk individu, gegarandeerd door de Europese superstaat. Het grote belang van hechte samenlevingsverbanden voor ieder mens zien ze finaal over het hoofd. Denk aan het gezin, de natiestaat, buurt- en dorpsgemeenschappen, kerken, scholen en verenigingen. Zulke verbanden moet je koesteren, want ze bieden houvast en geborgenheid. Dát missen mensen in tijden van globalisering, immigratie en dreiging van terreur. Een Europees luchtkasteel biedt nu eenmaal geen behaaglijk woon- en leefklimaat. Kiezers voelen dat haarscherp aan. Waarom zouden ze stemmen op politici die telkens weer uitleggen dat ze niets aan de situatie kunnen veranderen en dat er geen alternatief is voor ‘meer Europa’?
(Deze column verscheen ook in het Reformatorisch Dagblad van woensdag 8 mei 2019)
