ND Artikel door Marc Janssens

China schendt nog steeds mensenrechten, constateert Europarlementariër Bas Belder (CU/SGP) in een rapport dat het europarlement vandaag behandelt. Hij ziet ook lichtpuntjes. Zelfs binnen de machtige communistische partij klinkt een roep om meer democratisering. De EU kan in haar contacten met China wat bereiken. Maar dan moet het Europarlement wel een eerlijke positie innemen. China mag met zijn economische groei van ongeveer negen procent per jaar een grote speler op het wereldtoneel zijn, de mensenrechten zijn er nog allerminst veilig. Talloze voorbeelden laten zien dat de democratie en rechtstaat slechts in naam bestaan, zegt Europarlementariër Bas Belder (ChristenUnie/SGP). De communistische partij maakt de dienst uit en wie daar tegenin gaat, krijgt het zwaar te verduren. ,,Onlangs nog is een blinde mensenrechtenactivist, die de gedwongen sterilisatie van vrouwen aankaartte, tot ruim vier jaar cel veroordeeld. Hij moest het zonder advocaten stellen, omdat die zogenaamd net voor diefstal waren opgepakt. Er komen wel steeds meer rechtbanken, maar die staan onder controle van de partij.''

Ook met de godsdienstvrijheid in China is het niet best gesteld. Het land kent vijf officiële godsdiensten - boeddhisme, taoïsme, islam, protestantisme en katholicisme -, maar ook die staan onder toezicht van de communistische partij. De ondoorzichtigheid die dat meebrengt heeft Belder vorig jaar tijdens een reis naar China zelf ondervonden. De autoriteiten behandelden hem met alle egards, maar probeerden de Europarlementariër wel een eenzijdig beeld te geven. ,,Met enkele van mijn medewerkers was ik op zondag in de stad Xian. Toen we aangaven een kerk te willen bezoeken, werd ons verteld dat er geen protestantse kerk was. Wij wisten beter en hebben uit Nederland een lijst met kerken laten faxen. Toen we dat aan de autoriteiten voorhielden, namen ze ons zonder blikken of blozen mee naar een protestantse kerk.''

In hoeverre deze officiële kerken vrij zijn om het evangelie te verkondigen, kan Belder niet inschatten. ,,Het was er in ieder geval stampvol en ik zag de voorganger zich biddend voorbereiden op de dienst. Wie ben ik dan om te ontkennen dat God ook in zo'n staatsgeleide kerk door zijn Geest kan werken.'' Wel zijn als gevolg van de staatscontrole veel niet-erkende christelijke huisgemeenten ontstaan, waarvan leiders geregeld door de Chinese overheid worden opgepakt. ,,Christenen in deze ondergrondse huisgemeenten zeggen dat ze niet meer in een kerk willen zitten die vooral loyaal is aan de partij en minder aan het evangelie.''

De Chinese autoriteiten hebben echter niet alleen geprobeerd de kerk uit Belders gezichtsveld te houden. Eenmaal thuis ontdekte hij dat zijn rondleiders hem letterlijk hadden 'rondgeleid'. Hij was vlak langs een psychiatrisch ziekenhuis gekomen, waar zogenaamde patiënten 'rust en vrede' wordt beloofd. Dit 'Ankang-systeem' houdt volgens Belder in dat politieke en sociale dissidenten in een psychiatrisch ziekenhuis worden gestopt. ,,De Chinese regering ontkent dit, maar inmiddels hebben we daar bewijzen voor. In Duitsland woont sinds kort een Chinees die in zo'n ziekenhuis gezeten heeft. Men krijgt daar onder dwang levensgevaarlijke medicijnen en injecties om 'genezen' te worden. Je reinste foltering! Deze dissident heeft een verklaring van een dokter, waarin staat dat hij eigenlijk gezond is. 'Maar als het om politiek gaat, verliest hij alle logica', schrijft de arts. 'Ik adviseer daarom de behandeling voort te zetten.' Het is dat het zo ernstig is, anders zou je er bijna om moeten lachen.''

Belder had in zijn rapport een passage over dit 'Ankang-systeem' opgenomen, maar de Chinese ambassade in Brussel heeft het Europarlement ,,bestookt'' met emails dat dit systeem helemaal niet bestaat. Tot zijn ,,diepe teleurstelling'' heeft het parlement onder aanvoering van de socialisten China toegegeven en is de passage is geschrapt. ,,Ik vind dat onbegrijpelijk, vooral ook omdat we nu bewijzen hebben. De EU moet China erop aanspreken dat het land deze nationale blaam helemaal opheft in plaats van het aantal van 22 ziekenhuizen naar 125 uit te breiden.'' Het Europarlement behandelt vandaag een rapport over China. Belder probeert in het debat de passage opnieuw in te voeren.

Ondanks zijn ernstige kritiek op China - die de Chinese ambassade in een reactie voor een groot deel weerspreekt als 'ongegrond' -, heeft Belder wel hoop voor het land. ,,Ik heb een fair rapport willen schrijven en daarom bewust ook aandacht gevraagd voor de positieve ontwikkelingen. Zo is er in China een levendig debat ontstaan over de doodstraf. Sommige juristen vinden dat deze te snel voor economische delicten wordt gebruikt. Dat noem ik een lichtpunt, dat we moeten ondersteunen en niet enkel roepen dat de doodstraf helemaal moet worden afgeschaft. Ook vind ik het positief dat nu zelfs binnen de communistische partij erkend wordt dat de democratie in China niet perfect is. Er is binnen de partij een strijd gaande tussen het krampachtig conservatieve deel van het partijkader en mensen die het goede met het land voorhebben. Als we die positieve krachten kunnen ondersteunen, moeten we dat als EU zeker doen.''